Lichaamsbeweging staat bekend als een krachtige manier om je gezondheid te verbeteren. Het vermindert de kans op hart- en vaatziekten, diabetes en meer dan 30 andere chronische aandoeningen. Maar beweging kan zelfs invloed hebben op je DNA! Niet door de genetische code te veranderen, maar door te beïnvloeden hoe je genen werken. Dit fascinerende fenomeen staat bekend als epigenetica en werpt nieuw licht op de diepgaande impact van fysieke activiteit.
Wat is Epigenetica? Epigenetica verwijst naar veranderingen in genactiviteit die niet het DNA zelf veranderen, maar de manier waarop genen worden aan- of uitgezet. Het gaat om chemische markeringen, zoals methylgroepen (DNA-methylatie) of histonmodificaties, die bepalen hoe genen tot expressie komen. Zie het als een dimmer op een lamp: het DNA is de lamp, de epigenetische markeringen regelen hoe fel hij brandt. De manier waarop genen tot expressie worden gebracht, beïnvloedt alles, van onze energiestofwisseling, spieraanpassingen, suikerhuishouding tot ontstekingsreacties.
Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat lichaamsbeweging een directe invloed heeft op methylatiepatronen in onze genen. Een baanbrekende studie uitgevoerd door het Karolinska Instituut in Zweden liet zien hoe dit mechanisme werkt. De onderzoekers rekruteerden 23 gezonde deelnemers en vroegen hen om drie maanden lang met slechts één been te fietsen. Door slechts één been te trainen, konden de onderzoekers de epigenetische effecten van beweging isoleren, omdat het andere been als controle fungeerde. Na drie maanden ontdekten de wetenschappers dat er in de spiercellen van het getrainde been meer dan 5.000 wijzigingen in methylatiepatronen hadden plaatsgevonden. Deze veranderingen waren specifiek voor het getrainde been; het niet-getrainde been vertoonde deze veranderingen niet. De epigenetische veranderingen werden vooral waargenomen in gebieden van het DNA die bekend staan als enhancers. Dit zijn segmenten die de activiteit van genen kunnen versterken. Veel van de betrokken genen spelen een rol in energiemetabolisme, insulinegevoeligheid en ontstekingsreacties. Deze veranderingen in genexpressie zijn van groot belang. Ze dragen bij aan verbeterde spiergezondheid, een efficiënter metabolisme en minder ontsteking, wat op de lange termijn leidt tot een betere algehele gezondheid.
Dit onderzoek biedt inzicht in een van de fundamentele redenen waarom lichaamsbeweging zo goed voor ons is. Door beweging worden niet alleen spieren sterker, maar verandert ook de expressie van genen die betrokken zijn bij de regulatie van essentiële biologische processen. Hoewel dit onderzoek een belangrijke stap is, blijven er vragen over. Wat gebeurt er bijvoorbeeld met deze epigenetische veranderingen als iemand stopt met trainen? Hoe beïnvloeden verschillende soorten en intensiteiten van beweging de methylatiepatronen? Deze vragen zijn onderwerp van toekomstig onderzoek.
De boodschap van deze bevindingen is duidelijk: door regelmatige lichaamsbeweging kun je je lichaam niet alleen fysiek, maar ook genetisch optimaliseren. De veranderingen in methylatiepatronen dragen bij aan gezondere spieren en een betere levenskwaliteit. Met andere woorden fysieke activiteit is een betaalbare en toegankelijke manier om je genen te beïnvloeden en een gezonder, functioneler lichaam te krijgen.
Dus de volgende keer dat je je hardloopschoenen aantrekt of de fiets pakt, bedenk dan dat je niet alleen werkt aan je conditie, maar ook diepgaande, positieve veranderingen teweegbrengt in je DNA. Het is een investering in je gezondheid die je letterlijk op genetisch niveau beïnvloedt.
Vind jij dit interessant en wil je ook in 2026 niets missen? Bestel dan nu alvast de scheurkalender “Scheur je Gezond 2026”. Ook een prachtig eindejaarsgeschenk voor je medewerkers en je bedrijf! Een vitaler leven gunnen we iedereen! Kijk op Mariahopman.nl of stuur een mail naar Maria.hopman@radboudumc.nl
"*" geeft vereiste velden aan
